Đã giới thiệu lần trước một nam nhiếp ảnh gia với cái nhìn về con người thông qua sự vật, lần này xin được nói về một phụ nữ mà thành công trong nhiếp ảnh và con đường nghệ thuật gắn liền với đời sống riêng tư và những cảm nhận đặc biệt trong thế giới quan của người phụ nữ. Thế giới nghệ thuật của bà đặc biệt sống động vì nó là cuộc đời thực của bà, những mối liên hệ gia đình, miền quê bà sinh ra, những ngày thơ ấu và trưởng thành, tâm tư và đôi mắt nhìn vào con người thông qua lăng kính nhạy cảm của người phụ nữ. Sally Mann - một trong những nữ nghệ sỹ đặc biệt nhất của nhiếp ảnh nghệ thuật đương đại Mỹ.

Sinh năm 1951 tai Lexington, Virgina, Mỹ, nơi hiện nay bà vẫn sống và làm việc. Sau khi nhận bằng cử nhân tại Hollins College năm 1974, bà tiếp tục học và nhận bằng Thạc Sỹ về văn chương. Thừa kế từ cha một bộ sưu tập máy ảnh cổ với những chiếc ống kính cũ, trầy xước, Sally Mann sớm tiếp cận nhiếp ảnh và tự giải trí bằng những thể nghiệm trong phòng tối theo kỹ thuật cổ điển. Tác phẩm của bà hầu hết là ảnh đen trắng với size phim 8"x10" ( tương đương A4), gây cảm nhận rõ rệt về thời gian với những vết trầy trên ống kính, ánh sáng liếm, 4 góc bị cháy hoặc tạo tương phản mạnh bằng kỹ thuật phòng tối như những bức ảnh đen trắng của thế kỷ 19.

Sally Mann bắt đầu với nhiếp ảnh với chùm tác phẩm bà chụp gia đình, với 3 con và chồng tên gọi "Gia đình hiện tại" và "Tuổi 12: chân dung người phụ nữ trẻ". Sau đó là "quê mẹ" (1996) và năm 1998 bà tiếp tục với "Sâu thẳm miền Nam", ghi lại những cảm nhận về vùng quê bà sinh ra và lớn lên.
Sally Mann nhận nhiều giải thưởng về nghệ thuật, đồng thời tác phẩm của bà gây chấn động và tranh cãi không ngớt ngay cả tại Mỹ, nơi được trình làng đầu tiên. Chùm tác phẩm về gia đình, những đứa con đang độ tuổi dậy thì gây xôn xao nhiều nhất. Không ít tạp chí và nhà phê bình gọi đó là "porn child" (ảnh khiêu dâm vị thành niên) vì tính gây sốc của nó. Tác phẩm của bà nói chung và "tuổi 12" nói riêng gây nhiều cảm xúc trái ngược cho người xem. Có thể nhăn mặt chê bai, trầm trồ mê mẩn hoặc tò mò khám phá... Dấu ấn đậm nét của ảnh đen trắng Sally Mann luôn mang đến cho người xem cảm xúc mạnh mẽ và không thể lầm lẫn dù có rất nhiều kẻ mạo danh bà gán vào những ảnh khiêu dâm trẻ em thực sự mà có thể tìm thấy ngay khi search tên bà trên mạng. Vì vậy, để tìm hiểu Sally Mann cần phải nhớ rõ những đặc điểm không thể giả tạo của kỹ thuật phòng tối kinh điển và máy ảnh cổ do bà tạo ra.
Trong "tuổi 12", bà đưa vào hình ảnh những đứa bé vị thành niên, tháng ngày lớn lên, những trăn trở của chúng, chân thực và hồn nhiên nơi đồng quê bà đã từng lớn lên. Người xem có thể thấy phản cảm khi hầu hết các nhân vật trong "tuổi 12" đều khỏa thân trong mọi sinh họat thường ngày, khi cùng lớn lên với nhau, cả trai và gái. Nhưng đó là cách Sally Mann đã lớn. Bà nuôi con như cách bà đã được nuôi khi sống giữa trang trại của người cha là nhà sinh vật học. Tuổi thơ giữa thiên nhiên và những tâm tư của người thiếu nữ dậy thì biểu cảm rõ nét trong "tuổi 12" cũng là chân dung sống động của tuổi thơ bà. Và đứa trẻ đôi khi là người phụ nữ thực thụ với đôi mắt mở to sâu thẳm nhìn vào thế giới, đôi khi là sự nổi lọan, sự yếu đuối, hoặc được nâng lên thành biểu tượng của thanh khiết và tình yêu trong sáng. Từ đó, cách bà nhìn và miêu tả người đàn ông khi đặt cạnh cũng cho thấy nữ tính dồi dào và mạnh mẽ trong tác phẩm.

Sau đây là một số tác phẩm trong "gia đình hiện tại", "tuổi 12" và "sâu thẳm miền Nam", hầu hết không có đề tựa.

 "Gia đình hiện tại" và "tuổi 12"

"Sâu thẳm miền Nam"

 Ảnh và sách của Sally Mann được triển lãm và tìm hiểu tại rất nhiều bảo tàng lớn trên thế giới. Tên tuổi của bà ngày càng được khẳng định và ảnh hưởng sâu rộng đối với những thế hệ nhiếp ảnh gia trẻ trên tòan thế giới. Phần lớn tác phẩm của Sally Mann không được đưa lên mạng hoặc chỉ được giới thiệu ở size ảnh nhỏ để bảo vệ bản quyền.

viettu